Oekraïne

4 mei ligt weer achter ons, waarbij de nodige woorden aan Oekraïne zijn gewijd. De waanzin van een onmenselijk wrede oorlog teistert Europa voor de zoveelste keer. De vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen, doet niet meer ter zake. Mogelijk was de uitbreiding van de NAVO na 1990 niet zo’n slim idee, mogelijk had Oekraïne er al lang deel van moeten uitmaken. Stof waarmee historici nog jaren uit de voeten kunnen, als ze die tijd wordt gegund.

Het is de tweede slachtpartij in Europa nadat in 1990 de eeuwige vrede werd beloofd. De Joegoslavische ontbindingsoorlog, al heel kort hierna, eiste een tol van minimaal 150.000 doden, terwijl Europa lijdzaam toekeek.

Anders dan toen gaat het nu om de tweede militaire macht ter wereld, met kernwapens en raketten voor alle afstanden. De laatste jaren werd een klimaatramp als grootste gevaar gezien, maar nu blijkt tot onze verbijstering het nucleaire gevaar van urgentere aard. Een bijna onmogelijk onderwerp voor in de klas vanwege vele onbekende factoren en de onvoorstelbare gevolgen.

De vele nieuwsduiders weten er geen raad mee. Niet de minsten laten hun licht schijnen op deze moorddadige oorlog, maar verder dan het kan vriezen of het kan dooien, komen zij zelden, omdat ook zij de gave missen in het hoofd van Poetin te kijken.

Zo stelde een militair deskundige op 1 mei in Buitenhof: ‘Ik zie Oekraïne nog wel winnen’.

Een scholier zal dan doorvragen: ‘Hoe dan en wat daarna?’, maar Twan Huys deed dat niet. Tijdens de Koude Oorlog gold als axioma dat een conventionele oorlog tussen grootmachten altijd zal uitlopen op een kernoorlog, omdat de verliezende partij daarop zal teruggrijpen. Dat klinkt nog steeds redelijk overtuigend. Of zal Poetin zich met de handen omhoog bij de poort van het Kremlin melden? Ook berechting van oorlogsmisdaden vormt een dankbaar onderwerp bij praatprogramma’s, een voortreffelijk streven, maar vooralsnog ver verwijderd van de realiteit.

De verbijstering over de onmenselijkheid en het verwrongen wereldbeeld van Poetin en zijn volgelingen lijkt naïef. Twee diametraal tegengestelde waarheden zijn immers eerder regel dan uitzondering. De Nazi’ s blijven het meest sprekende voorbeeld hiervan, maar ook de dekolonisatieoorlogen werden zo bloedig door het achteraf gezien verwrongen wereldbeeld van Fransen en Nederlanders.

Sancties

Sancties vormen een dankbaar onderwerp voor praatprogramma’s, maar de vraag of ze werken komt maar mondjesmaat aan bod. Landen als Noord-Korea en Iran buigen er niet voor. Rusland heeft het buitenland minder nodig en wereldwijd zijn de sancties dit keer niet. Vrijwel heel Azië houdt zich afzijdig, mede uit wrok over de Amerikaanse inval in Irak in 2003 en de puinhopen erna, met rondom 1 miljoen doden. Sancties zijn een onvermijdelijke stap om te tonen dat je iets doet, maar dwingen geen tegenstander op de knieën.

‘Na een boycot van olie en gas is Poetin snel door zijn geld heen’, betoogt een hooggeleerde heer, zonder één voorbeeld te geven van een oorlog die is gestopt uit geldgebrek. Zelfs het straatarme Jemen ziet nog kans een oorlog jarenlang vol te houden. Het is zelfs niet uitgesloten dat sancties en Russische represailles de EU meer afbreuk gaan doen dan omgekeerd, waardoor de grootscheepse wapenhulp aan Oekraïne in gevaar kan komen. Nu nog worden havenarbeiders die weigeren Russische olie te lossen, toegejuicht. Maar zal dat zo blijven als pompstations droog vallen?

Men kan hopen op een omwenteling in Rusland of op een diplomatiek akkoord, maar vooralsnog lijkt dat wensdenken. Het nauwelijks te bevatten even heldhaftige als hardnekkige verzet van de Oekraïners, zonder precedent, met een gruwelijke prijs voor de bevolking, moet worden beloond. Maar of dat wensdenken is, blijft voorlopig onbekend.